راهنمای نصب زبان پایتون در ویندوز ۷/۸/۸.۱/۱۰/۱۱

پایتون یکی از زبان های برنامه نویسی بسیار پرطرفدار و آینده دار در حوزه نکنولوژیست که کاربردها و کتابخانه های بسیاری نیز دارد.در این مقاله قصد داریم به راهنمای نصب زبان پایتون در دو نسخه ۲ و ۳ بر روی سیستم عامل ویندوز بپردازیم. پیش از آن اطلاعات مختصری در مورد برنامه پایتون خواهیم یافت و به این نکات اشاره خواهیم نمود که دلایل اهمیت و استفاده از برنامه پایتون چیست و این که این برنامه چه تفاوت هایی با سایر نرم افزارهای مشابه در این زمینه دارد.

پایتون چیست؟

در تمامی مطالب با عنوان راهنمای نصب پایتون ابتدا به این نکته پرداخته می شود که پایتون چیست؟ پایتون به عنوان یک زبان برنامه نویسی محبوب در سطح جهان شناخته می شود. این زبان برنامه نویسی توسط شخصی با نام گیدو ون روسوم (Guido van Rossum) طراحی و در سال ۱۹۹۱ منتشر شد.

موارد استفاده از پایتون

• در زمینه توسعه وب (برنامه نویسی سمت سرور)
• توسعه نرم افزار
• علوم ریاضی
• برنامه نویسی سیستمی

توانایی های زبان پایتون

پیش از دریافت راهنمای نصب پایتون لازم است تا با توانایی های این نرم افزار قدرتمند آشنا شویم. از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• ایجاد برنامه های تحت وب در سمت سرور
• ایجاد گردش کار (workflows) در کنار استفاده از نرم افزار
• توانایی اتصال به سیستم پایگاه داده و خواندن و تصحیح پرونده ها (files)
• مدیریت داده های بزرگ
• انجام عملیات پیچیده ریاضی
• تهیه نمونه سازی سریع (rapid prototyping)
• تولید نرم افزارهای آماده تولید

اهمیت پایتون

در راهنمای نصب زبان پایتون، لازم است تا به اهمیت برنامه نویسی با این زبان قدرتمند اشاره نمود. پایتون در سیستم عامل های پرکاربردی چون ویندوز، مک، لینوکس، رزبری پای و … قابل نصب است.

از آنجایی که syntax  (نحوه نوشتن کد) های آن به زبان انگلیسی بسیار نزدیک است، یادگیری کدهای آن آسان تر و لذت بخش تر از سایر نرم افزارهای برنامه نویسی قلمداد می گردد و این امر کمک می کند تا برنامه نویسان کدهای برنامه خود را با تعداد خطوط کمتری نسبت به سایر برنامه ها بنویسند.

در این برنامه، پایتون بر روی سیستم مفسر اجرا می گردد و این بدان معناست که کدها به محض نوشته شدن، قابل اجرا هستند که این امر به نمونه سازی سریع برنامه کمک بسیاری می نماید. در این برنامه می توان از رویکرد رویه ای (procedural)، شی گرا (object-oriented) یا رویکرد عملکردی (functional) در جهت نوشتن برنامه ها بهره بود.

نکات مهم در راهنمای نصب پایتون

بهتر است بدانیم که آخرین نسخه پایتون همان ورژن ۳ است که در ادامه در موضوع راهنمای نصب زبان پایتون، به نصب آن نیز خواهیم پرداخت. این در حالی است که بسیاری در جهان همچنان از نسخه ۲ آن استفاده می کنند و به جز اندک به روزرسانی امنیتی که در نسخه جدید آن ایجاد شده است، این نسخه همچنان محبوب و پرکاربرد است.

می توان کدهای پایتون را در یک ویرایشگر متن ساده نیز یادداشت نمود. هم چنین از کدهای آن در محیط‌های برنامه نویسی قدرتمند دیگری چون Netbeans، Eclipse، Pycharm و … نیز استفاده نمود که در هنگام مدیریت مجموعه های بزرگتر از چندین فایل پایتون، بسیار کاربردی خواهد بود.

مقایسه پایتون با سایر زبان های برنامه نویسی

پیش از پرداختن به راهنمای نصب زبان پایتون لازم است تا به تفاوت های موجود در این زبان با سایر زبان های برنامه نویسی نیز اشاره نمود. در پایتون قابلیت خوانا بودن syntax ها بسیار مد نظر است از این رو شباهت بسیاری به زبان انگلیسی دارد و تا حد زیادی از مفاهیم ریاضیات بهره برده است.

در برنامه پایتون برای تکمیل خط های دستوری از خطوط جدید اما در سایر زبان های برنامه نویسی عموماً از ویرگول و پرانتز استفاده می گردد، از این رو تکمیل خط های دستوری در این برنامه راحت تر است.

برنامه پایتون برای تعریف و ایجاد دامنه جدید، از تورفتگی استفاده می کند و بر آن متکی است، مانند حلقه ها، توابع و یا کلاس ها. در سایر زبان های برنامه نویسی این مفاهیم به کمک آکولاد پیاده سازی می گردد. برای آشنایی بیشتر با پایتون و انواع آن، مقاله فریم ورک های پایتون را بشناسید را مطالعه کنید.

نحوه چک کردن نسخه پایتون در ویندوز

برای برخی کاربران این نیاز حس می شود که پیش از دریافت راهنمای نصب پایتون به این نکته بپردازند که آیا از قبل برنامه پایتون را روی ویندوز خود به صورت نصب شده دارند یا خیر. کافی است ابتدا یک برنامه خط فرمان مانند PowerShell را باز کنید. برای باز کردن آن کافی است دکمه ویندوز را فشرده و عبارت PowerShell را تایپ نمایید و سپس کلید Enter را فشار دهید. در پنجره باز شده عبارت زیر را وارد نمایید.

C:\> python –version

Python 3.8.4

اگر ورژنی به غیر ورژن ذکر شده در کادر در سیستم نصب است بهتر است که نسبت به نصب نسخه جدید آن اقدام گردد. لازم به ذکر است که اگر هیچ نسخه نصب شده ای از پایتون روی سیستم موجود نباشد صفحه مربوط به فروشگاه مایکروسافت یا سایت پایتون باز می گردد.

راهنمای نصب زبان پایتون از راه های مختلف بر سیستم عامل ویندوز

به منظور نصب برنامه پایتون بر روی سیستم عامل ویندوز می توان به فروشگاه مایکروسافت مراجعه نمود که ساده ترین روش نصب این برنامه برای برنامه نویسان مبتدی به شمار می رود. روش دوم نصب کامل آن از وب سایت رسمی پایتون است.

که این روش به برنامه نویسان متوسط تا پیشرفته توصیه می گردد که کنترل بیشتری بر روی برنامه در هنگام نصب دارند و در روش آخر می توان از زیرسیستم لینوکسی در ویندوز استفاده نمود که محیطی لینوکسی را در داخل محیط ویندوز شبیه سازی می کند.

راهنمای نصب زبان پایتون با استفاده از سایت رسمی آن

ابتدا به سایت پایتون مراجعه نمایید. در قسمت دانلود باید سیستم عامل مربوط به خود را انتخاب و بر روی آن کلیک کنید. به محض ورود به صفحه دانلود مربوط به ویندوز با دو نسخه ۲ و ۳ به روز شده آن مواجه خواهید شد.

برخی از توسعه دهندگان مبتدی وب با تصور اینکه نسخه های جدیدتر، امکانات بیشتری را پوشش خواهند به دانلود و نصب نسخه ۳ این نرم افزار اقدام می کنند. در این زمینه باید اشاره نمود که بسیاری از کتابخانه های نرم افزاری برنامه پایتون از طریق نسخه ۲ آن قابل دستیابی و پشتیبانی است و در نسخه ۳ این امکان وجود ندارد.

از این رو نسخه ۲ همچنان در بین بسیاری محبوب است. لذا پیشنهاد می شود جهت استفاده و یادگیری عمیق تر مفاهیم این برنامه نسبت به نصب هر دو نسخه آن اقدام نمایید.

ضمن آنکه از نسخه به روز آن استفاده می کنید به کدهای نسخه ۲ نیز دسترسی خواهید داشت. جهت نصب هر دوی آن ها نیاز است تا فایل های Installer هر کدام بر روی سیستم عامل مقصد دانلود شود. حتما فایل با نام x86 یا x64 که نسخه متناسب با معماری پردازنده و سیستم عامل کامپیوتر مقصد است را نصب نمایید.

راهنمای نصب زبان پایتون نسخه ۲

نصب این ورژن بسیار راحت بوده و برخلاف نسخه های قدیمی امکان تعیین متغیرهای مسیر یا اصطلاحاً همان (PATH Variables) در این نسخه برای کاربر فراهم شده است. کافی است در زمان نصب، بر روی گزینه Install for all users کلیک نمایید و سپس گزینه Next را انتخاب کنید.

سپس در گام بعدی کافی است در هنگام انتخاب دایرکتوری نصب برنامه پایتون بدون اینکه در آن تغییری ایجاد کنید، مقدار را همان Python27 نگه دارید و سپس Next را انتخاب کنید.

در ادامه بر روی پنجره سفارشی سازی نصب پایتون (Customization) مطابق با شکل به این صورت که از لیست گزینه Add python.exe to Path را انتخاب نموده و در لیستی که باز می گردد و زیر مجموعه این گزینه است گزینه Will be installed on local hard drive را انتخاب نموده و در ادامه گزینه Next را انتخاب نمایید.

در ادامه این روند به خاطر داشته باشید که دیگر به ایجاد تغییرات بیشتر نیازی نیست. منتظر پایان فرآیند نصب پایتون در ویندوز و نمایش پنجره خاتمه نصب بمانید. در انتها گزینه Finish را انتخاب نمایید.

در صورتی که بخواهید از نصب صحیح پایتون اطمینان حاصل کنید کافی است که برنامه Command Prompt را با فشردن گزینه ویندوز و دکمه R به صورت همزمان و تایپ عبارت CMD در آن باز و خط دستوری زیر را در آن وارد کنید که در خروجی آن ورژن برنامه نصب شده نمایش داده می شود.

راهنمای نصب زبان پایتون نسخه ۳

برای نصب نسخه جدیدتر پایتون یا همان نسخه ۳ کافی است فایل نصبی آن را از وب سایت رسمی پایتون دانلود نمایید. در ابتدا بر روی گزینه Add Python ۳.۷ to PATH کلیک نمایید تا فعال شود و سپس گزینه Install Now را انتخاب کنید.

در ادامه وارد بخش نصب می شویم.

در مرحله بعدی می توانید گزینه Disable path length limit را انتخاب کنید. با انتخاب این گزینه محدودیت موجود بر متغیر MAX_PATH را از بین خواهید برد. انتخاب این گزینه به پایتون این اجازه را می دهد که طول بلند نام ها را متغیر Path بدون اینکه مشکلی در سیستم عامل و یا سایر بخش های برنامه ایجاد کند، انتخاب نماید.

لذا به کلیه برنامه نویسان حرفه ای پایتون توصیه می شود که این گزینه را انتخاب نمایند. در انتها نیز با فشردن دکمه Close پروسه نصب برنامه پایتون در نسخه ۳ در ویندوز به پایان می رسد.

نتیجه گیری و جمع بندی

در این مقاله به اهمیت استفاده از زبان برنامه نویسی پایتون و قابلیت‌های آن اشاره نمودیم. هم چنین در ادامه به راهنمای نصب زبان پایتون در نسخه‌های ۲ و ۳ در سیستم عامل ویندوز برای کاربران به تفضیل پرداختیم.

باید خاطر نشان نمود که این برنامه با هدف ساده سازی کدهای دستوری و شباهت آن به زبان انگلیسی طراحی و عرضه گردید اما در مقایسه با سایر زبان‌های برنامه نویسی نه تنها قابلیت‌های آن کاهش نیافت بلکه قدرتمندی در طراحی و پیاده سازی و استفاده از مفاهیم پیچیده ریاضی در آن کمک نمود تا زبان پایتون به یکی از ابزارهای پرمخاطب برنامه نویسی در دنیا تبدیل گردد.

سوالات متداول

• چگونه می توان به نسخه کپی از سورس های پایتون دست یافت؟

از طریق وب سایت رسمی به آدرس https://github.com/python/cpython می توان به آخرین منابع توسعه نرم افزاری پایتون دست یافت. اگر مایل به آشنایی بیشتر با دریافت کد منبع هستید می توانید در سایت رسمی پایتون به بخش Python Developer’s Guide مراجعه نمایید.

• تغییرات احتمالی در نسخه های آتی پایتون چه خواهد بود؟

با مراجعه به وب سایت https://www.python.org/dev/peps می توانید از نسخه های طراحی شده که قابلیت های جدید این نرم افزار را معرفی می کنند، دیدن نمایید. در این مجموعه مشخصات فنی مختصر و مفیدی از آن ارائه می گردد.

• چه پروژه های قدرتمندی با زبان پایتون نوشته شده اند؟

در سایت https://www.python.org/about/success می توانید لیستی از پروژه های موفق انجام گرفته با زبان پایتون را مشاهده نمایید. شرکت های مطرح بسیاری در زمینه کامپیوتری مانند گوگل و یاهو از نرم افزار پایتون در ساختار داخلی خود بهره می برند.